Παρασκευή, 10 Σεπτεμβρίου 2010
Επαρκής διατροφή και αποβλακωτική διασκέδαση
Ο όρος Tittytainment, αν και έχει συμπεριληφθεί εσχάτως ως λήμμα σε κάποια αγγλοσαξονικά λεξικά και αναφέρεται σε αρκετά εξειδικευμένα βιβλία και ακόμη περισσότερα άρθρα, είναι σχεδόν παντελώς άγνωστος στο ευρύ κοινό.
Ο όρος, ωστόσο, έγινε ευρύτερα γνωστός πριν από δεκατέσσερα χρόνια, όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο των δημοσιογράφων Χανς-Πέτερ Μάρτιν και Χάραλντ Σούμαν, Η Παγκόσμια Παγίδα (1).
Ο Αυστριακός Χανς-Πέτερ Μάρτιν (2), είχε παρευρεθεί τον Σεπτέμβριο του 1995 σε μία "κλειστή" διεθνή συνάντηση στο Σαν Φρανσίσκο, το «State of the World Forum» (SWF - Φόρουμ για την Κατάσταση του Κόσμου), την οποία είχε οργανώσει η ομώνυμη μη κερδοσκοπική οργάνωση, που είχαν συνιδρύσει την ίδια χρονιά ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, πάλαι ποτέ ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, και ο Αμερικανός Τζιμ Γκάρισον (3).
H οργάνωση έχει ως στόχο της τη δημιουργία ενός «παγκόσμιου δικτύου ηγετών», που θα αποτελείται από άτομα που έχουν διακριθεί στον τομέα τους (πολιτική, επιχειρήσεις, «κοινωνία των πολιτών») και τα οποία θα είναι αποφασισμένα να δια μορφώσουν και να εφαρμόσουν «εκείνες τις αρχές, τις αξίες και τις ενέργειες που είναι απαραίτητες για να καθοδηγηθεί σοφά η ανθρωπότητα, καθώς διαμορφώνεται ένας ολο ένα και περισσότερο παγκοσμιοποιημένος και αλληλεξαρτώμενος κόσμος» (4).
Στην πρώτη αυτή συνάντηση του SWF συμμετείχαν πεντακόσιοι "ηγέτες" από 50 διαφορετικές χώρες. Ανάμεσα τους ο Τζορτζ Μπους (ο πρεσβύτερος), η Μάργκαρετ Θάτσερ, η βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης Ριγκομπέρτα Μεντσου, ο ιδρυτής του CNN Τεντ Τέρνερ, ο Τζορτζ Σουλτς πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, ο επί δωδεκαετία (1982 - 1994) πρωθυπουργός της Ολλανδίας Ρούουντ Λούμπερς («πνευματικό παιδί» της Μάργκαρετ Θάτσερ, με κεντρικό πολιτικό σύνθημα το «περισσότερη αγορά, λιγότερη κυβέρνηση») και ο «πολύς» Μορίς Στρονγκ (5).
Σύμφωνα με τον Μάρτιν (6), στην κεκλει σμένων των θυρών συνάντηση στο Σαν Φρανσίσκο, οι «ηγέτες του κόσμου» συζήτησαν και ένα σενάριο, σύμφωνα με το οποίο το 20% του ενεργού πληθυσμού στον πλανήτη είναι αρκετό για να παράγει όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες που χρειάζεται η ανθρωπότητα. Το ερώτημα φυσικά που τέθηκε αφορούσε το υπόλοιπο 80% του παγκόσμιου πληθυσμού... Πώς θα μπορούσε αυτό το «εναπομείναν» και «πλεονάζον» 80% να παραμείνει «ήσυχο» και «παθητικό»;
Ο Γάλλος φιλόσοφος Ζαν-Κλοντ Μισεά γράφει χαρακτηριστικά: «Το κύριο πολιτικό πρόβλημα, που το καπιταλιστικό σύστημα είναι υποχρεωμένο να αντιμετωπίσει τις επό μενες δεκαετίες, μπορεί να διατυπωθεί με κάθε αυστηρότητα: πώς θα είναι δυνατό για την ελίτ του κόσμου, να διατηρηθεί η διακυβερνησιμότητα της κατά τα 80% υπεράριθμης ανθρωπότητας, της οποίας το ανώφελο έχει ήδη προγραμματίσει η φιλελεύθερη λογική;» (7).
H "απάντηση" δόθηκε από τον Ζμπίγκνι-ου Μπρεζίνσκι, σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ επί προεδρίας Τζίμι Κάρτερ (1977 - 1981) και στενό συνεργάτη επί δεκαετίες του Ντέιβιντ Ροκφέλερ (Bilderberg, Τρι μερής Επιτροπή). Και η «απάντηση» ήταν μονολεκτική: tittytainment.
Tittytainment: η λέξη είναι σύνθετη, και συντίθεται από τη λέξη tits (τα γυναικεία στήθη, στην αμερικανική αργκό) και τη λέξη entertainment (διασκέδαση - με την πιο "φθηνή" έννοια του όρου) (8). Ο Μπρεζίνσκι και οι συνομιλητές του δεν αναφέρονταν τόσο στη σεξουαλική διάσταση του γυναικείου στήθους (στο λιγότερο ή περισσότερο «μαλακό» ή «σκληρό» πορνό που, ούτως ή άλλως, σήμερα κατακλύζει τα Μέσα και το Διαδίκτυο), όσο σε εκείνη του μητρικού θηλασμού. H "λύση", λοιπόν, για το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ήταν ένα μείγμα αποπροσανατολιστικής διασκέδασης χαμηλού επιπέδου (infotainment [= πληροφοριοδιασκέδαση], reality shows, κουτσομπολίσπκα μεση-μεριανάδικα, «πολιτικές συζητήσεις» show κ.ο.κ.) και ενός κάποιου επαρκούς επιπέδου διατροφής.
H tittytainment, λοιπόν, δεν είναι παρά η "εκσυγχρονισμένη" εκδοχή του λατινικού «άρχος και θεάματα» {panem et circenses)\ Και έτσι, σύμφωνα με τον Μισεά, «με αυτόν τον νεολογισμό-βαλίτσα επρόκειτο απλούστα τα να ορισθεί ένα "κοκτέιλ αποβλακωτικής διασκέδασης και επαρκούς διατροφής που θα επέτρεπαν να διατηρηθεί σε καλή διάθεση ο αποστερημένος πληθυσμός του πλανήτη"» (9).
Στη συνάντηση υπήρχαν σαφέστατοι κα νόνες, σύμφωνα με τους οποίους όλοι οι ει σηγητές διέθεταν μόλις πέντε λεπτά για να αναπτύξουν το θέμα τους. Κι οποιαδήποτε δευτερολογία δεν έπρεπε να ξεπερνά τα δύο λεπτά. Καλοντυμένες ηλικιωμένες κυρίες επιδείκνυαν στους ομιλητές πινακίδες, όπως αυτές που χρησιμοποιούνται για τους οδηγούς της «Φόρμουλα 1»: «1 λεπτό», «30 δευτερόλεπτα», «Stop».
Η συζήτηση για την κοινωνία του ενός πέμπτου (ή την κοινωνία 20:80) ξεκίνησε από τον John Cage, ανώτατο στέλεχος της εταιρείας πληροφορικής Sun Microsystems.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης για την «Εργασία στην Παγκόσμια Οικονομία», ο Τζ. Κέιτζ είπε: «Ο καθένας μπορεί να δουλέψει γα μας, αρκεί να το θέλει. Δεν χρειαζόμαστε πλέον βίζα για τους αλλοδαπούς που εργάζονται για μας»! Οι κυβερνήσεις και η εργατική νομοθεσία τους είναι πλέον άνευ νοήματος, λέει.
Δέχονται αιτήσεις για εργασία μέσω των υπολογιστών από όλες τις ηπείρους, «προσλαμβάνουμε τους ανθρώπους μας μέσω των υπολογιστών, κάνουν την εργασία τους με υπολογιστές, και επίσης τους απολύουμε μέσω των υπολογιστών». Και συνέχισε: «Απλώς προσλαμβάνουμε τους ευφυέστερους ανθρώπους. Και η αποτελεσματικότητα μας ήταν εκείνη που μας οδήγησε, 13 χρόνια μετά την ίδρυση της εταιρείας μας, να αυξήσουμε τα έσοδα μας από το μηδέν σε περισσότερα από έξι δισεκατομμύρια δολάρια». Και στρεφόμενος προς έναν από τους συνδαιτυμόνες του είπε: «Εσείς δεν φτάσατε εκεί τόσο γρήγορα, Ντέιβιντ», εμφανώς απολαμβάνοντας τη «μπηχτή» του.
Ο Ντέιβιντ ήταν ο Ντέιβιντ Πάκαρντ, συνιδρυτής της εταιρείας Hewlett Packard και πολυεκατομμυριούχος. Χωρίς να δώσει την παραμικρή σημασία στη μπηχτή του Κέιτζ, έθεσε το απλό ερώτημα: «Και πόσους ακριβώς εργαζόμενους χρειάζεστε πραγματικά, Τζον;».
«Έξι! Ίσως οχτώ», απαντά ο Κέιτζ. «Χωρίς αυτούς θα χανόμασταν. Αλλά δεν έχει καμία σημασία σε ποια χώρα ζουν»...
Ο συντονιστής της συζήτησης Ράστουμ Ρόι (Rustum Roy), καθηγητής στο Pennsylvania State University, ρωτά: «Και πόσοι άνθρωποι δουλεύουν σήμερα για τη Sun Microsystems;». H απάντηση του Κέιτζ: «16.000. Και εκτός από μία μικρή μειοψηφία, ο αριθμός τους μπορεί να μειωθεί δραματικά».
Στην αίθουσα δεν ακούγεται τίποτα. Για τους παρόντες, αυτή η άποψη για τις αμέτρητες στρατιές ανέργων είναι αυταπόδεικτη. Κανένα από αυτά τα μέλη της παγκόσμιας πολιτικής και επιχειρηματικής ελίτ (ή ελιτείας, αν προτιμάτε) δεν πιστεύει ότι στο μέλλον θα υπάρξουν αρκετές νέες, αξιοπρεπώς μισθοδοτουμενες θέσεις εργασίας, σε οποιονδήποτε τομέα.
Και κάπως έτσι, οι συμμετέχοντες στο Φόρουμ συνοψίζουν το μέλλον σε δυο αριθμούς και έναν όρο: «20-80» και «tittytainment». (10).
To 20% του παγκόσμιου πληθυσμού θα μπορεί να συμμετέχει ενεργά στη ζωή, στην εργασία, στην ψυχαγωγία, ανεξάρτητα από τη χώρα στην οποία θα ζει. Ακόμη 1% ή 2% του πληθυσμού, λένε οι συνδαιτυμόνες, θα τα καταφέρνει αφού θα έχει κληρονομήσει τεράστιες περιουσίες.
«Βεβαίως», λέει ο Τζέρεμι Ρίφκιν, συγγραφέας του βι βλίου Το Τέλος της Εργασίας και το Μέλλον της (11), «το κατώτερο 80% θα αντιμετωπίσει φοβερά προβλήματα». Ο Τζον Κέιτζ παίρνει ξανά τον λόγο και επαναλαμβάνει τη φράση του Σκοτ ΜακΝίλι (Scott McNealy), του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας του: Το ζήτημα σύντομα θα είναι: «να έχεις γεύμα ή να είσαι το γεύμα»...
H συζήτηση για το μέλλον της εργασίας ανάβει. Το συμπέρασμα;
Μία νέα κοινωνική τάξη πραγμάτων έρχεται. Κάποιος το θέτει ξεκάθαρα: η μεσαία τάξη των πλούσιων χωρών θα εκλείψει. Κανένας από τους παρευρισκόμενους δεν διαφωνεί (12).
Εν κατακλείδι
«Σενάρια», θα πει κάποιος.Ίσως. Αυτός είναι άλλωστε και ο ρόλος των πολυπληθών διεθνών think-tanks και των κάθε είδους fora. Αν και δεν έχουμε κανέναν λόγο να αμφισβητήσουμε τα λόγια του αυτόπτη και αυτή κοου μάρτυρα Μάρτιν, τα λεγόμενα του επιβεβαιώνονται «πανηγυρικά» (αν δεν ήταν τόσο τραγική αυτή η επιβεβαίωση...) από τα συμβαίνοντα εσχάτως στη χώρα μας και, ευρύτερα, στη Γηραιά Ηπειρο. Εξάλλου ο Μάρτιν μιλούσε ήδη εδώ και σχεδόν δεκαπέντε χρόνια για την πλήρη κυριαρχία του χρηματοπιστωτικού συστήματος επί της πολιτικής (13). Και παρότι σήμερα κάποιοι προσπαθούν να θέσουν αυτό το -τεράστιο- ζήτημα προς συζήτηση, δύσκολα το καταφέρνουν. Αλλες, βλέπετε, οι βουλές της παγκόσμιας και της κάθε ντόπιας ελιτείας.
Δυστυχώς, όμως, απ' ό,τι φαίνεται η μόνη δυνατότητα που έχουμε είναι εκείνη της περιγραφής της πραγματικότητας, που κάποιοι άλλοι διαμορφώνουν πριν από μας για μας. Κι αυτή μπορεί να περιμένει...
Όπως και οι θέσεις που υιοθέτησε η σύνοδος των G20 (τασσόμενη υπέρ των απόψεων της «ρεαλίστριας» Μέρκελ και κατά εκείνων του «σοσιαλίζοντος» Ομπάμα), ή οι θέσεις του Νάιαλ Φέργκιουσον, ο οποίος, καθώς το προηγούμενο τεύχος βρισκόταν στο τυπογραφείο, επισκέφθηκε την Ελλάδα για μία διάλεξη και μία σειρά συνεντεύξεων. Αλλά αυτά τα είπαμε και θα τα ξαναπούμε.
Εύχομαι σε όλους ένα δροσερό καλοκαίρι. Το φθινόπωρο θα είναι επίσης δροσερό. Από κοινωνικοπολιτικής απόψεως, εννοώ. Εκτός κι αν πέφτω τελείως έξω, όσον αφορά τις εκτιμήσεις μου γι' αυτό το πράγμα που ονομάζεται ελληνική «κοινωνία». Αν και στο κάτω κάτω, τέτοιου είδους διαψεύσεις είναι πάντα καλοδεχούμενες. Καλό καλοκαίρι!
Το άρθρο είναι του Χρήστου Μόρφου και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Τρίτο Μάτι» - Αύγουστος 2010 Τευχος 182
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου