Πόσο αληθινός είναι ο κόσμος μας; Πόσο αυθεντικοί είμαστε εμείς σαν άνθρωποι; Είμαστε άραγε αυτοί που νομίζουμε;
Φιλόσοφοι αλλά και επιστήμονες έχουν επισημάνει εδώ και αιώνες την απατηλότητα αυτού του κόσμου, το κατά πόσον είμαστε αυτοί που νομίζουμε και πιο ποσοστό ελευθερίας έχει ο άνθρωπος για να αναδείξει τον «πραγματικό» του εαυτό.
Ας εξετάσουμε όμως πρώτα τον άνθρωπο. Η απατηλότητα της ιδέας για τον εαυτό μας αλλά και τον κόσμο έχει παρουσιαστεί από τον Πλάτωνα, εδώ και 2.500 χρόνια με τον «Μύθο της Σπηλιάς» που παρουσιάζεται στην «Πολιτεία» του. Εκεί ο Πλάτωνας παρουσιάζει τους ανθρώπους δεμένους με αλυσίδες στο βάθος μιας σπηλιάς, να παρακολουθούν σκιές που παρουσιάζονται σε έναν τοίχο, τις οποίες αυτοί αντιλαμβάνονται σαν πραγματικότητες.
Επιπλέον οι δεσμώτες αντιλαμβάνονται τις αλυσίδες τους σαν «κοσμήματα», σαν πολύτιμα εργαλεία που τους δένουν με τον κόσμο, χωρίς όμως να συνειδητοποιούν ότι πρόκειται για τα δεσμά που τους εμποδίζουν να απομακρυνθούν από τη σπηλιά και να αντικρίσουν το φως του ήλιου και τη ζωή που σφύζει έξω από τη σπηλιά.
Ο συμβολισμός αυτού του μύθου είναι σαφής και παραπέμπει στους περιορισμούς του κόσμου που ζούμε, τους οποίους τείνει ο άνθρωπος να μην αντιλαμβάνεται χάνοντας έτσι την ευκαιρία να ζήσει πραγματικά, να γνωρίσει τον εαυτό του, ενώ παράλληλα πιστεύει ακράδαντα ότι ξέρει ποιος είναι, τι πιστεύει και τι θέλει!
Μια ανάλογη ιδέα διατύπωνε και ο Όσκαρ Ουάιλντ όταν δήλωνε : «Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι 'άλλοι άνθρωποι'. Οι σκέψεις τους είναι απόψεις άλλων ανθρώπων, η ζωή τους είναι μίμηση άλλων ζωών». Και αν όντως θέλουμε να κοιτάξουμε βαθιά μέσα μας θα διαπιστώσουμε ότι λίγο - πολύ ο Ουάιλντ έχει δίκιο!
Πόσες από τις ιδέες μας και τα «πιστεύω» μας είναι αυθεντικά δικά μας δίχως να μας έχουν υποβληθεί ή να τα έχουμε υιοθετήσει από συνήθεια, είτε επειδή είναι η γνώμη των πολλών, είτε επειδή το αποδεχθήκαμε ως «κοινά παραδεκτά». Η ιδέα μας για τον άνθρωπο και τον κόσμο, οι αξίες μας και τα ιδανικά μας είναι όντως «δικά μας» ή μήπως τα «κληρονομήσαμε» δίχως να τα φιλτράρουμε με το δικό μας κριτήριο; Μήπως πιστεύουμε πράγματα από συνήθεια, επειδή δεν κάναμε τον κόπο να σκεφτούμε τη δική μας γνώμη για τα πράγματα; Πόσο αυθεντικοί είμαστε τελικά και πόσο γνωρίζουμε τον εαυτό μας;
Μια ματιά «εις βάθος» θα μας έδειχνε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δηλώνουν πιστοί μιας θρησκείας επειδή είναι η επικρατούσα της χώρας που γεννήθηκαν, πολλοί ψηφίζουν ένα κόμμα επηρεασμένοι απλά από το περιβάλλον τους, υποστηρίζουν την ομάδα της περιοχής που γεννήθηκαν και απλά & αφήνονται στο να υιοθετήσουν τις ιδέες και τις προτιμήσεις των πολλών... δηλαδή απλά «μαζικοποιούνται»! Αποτέλεσμα; Η απώλεια της «μοναδικότητας» μας ως ανθρώπινα όντα, της ατομικότητάς μας, της διάθεσης να βελτιωθούμε και να βελτιώσουμε τον κόσμο γύρω μας... Απλά επειδή αυτή «πραγματικότητα» μας βολεύει!
Για να μην τα παρουσιάζουμε όμως όλα τόσο «σκοτεινά», ας δούμε και την άλλη πλευρά... Ότι υπάρχουν και άνθρωποι που προσπαθούν να ενεργοποιήσουν το εσωτερικό τους δυναμικό, να τολμήσουν να γνωρίσουν τον εαυτό τους, εξετάζοντας εξ αρχής τα δεδομένα, έχοντας το θάρρος να αναζητήσουν μια «Αλήθεια» παραπάνω και πέρα από τις «βεβαιότητές» τους.
Κι εδώ έρχεται και μία σύγχρονη ταινία να συμπληρώσει το «παζλ» του Μύθου του Πλάτωνα. Αναφερόμαστε στο πολυσυζητημένο"Matrix" και τον ήρωά του τον Neo, πνεύμα ανήσυχο και αναζητητή της αλήθειας. Λίγο από διαίσθηση, λίγο από τύχη και πολύ από ρίσκο είναι η συνταγή της ταινίας, μέχρι ο ήρωας να φτάσει στη διαπίστωση μιας σκληρής πραγματικότητας: ότι ο κόσμος που ζει (που ζούμε) δεν είναι πραγματικός, αλλά η προβολή μιας Διάνοιας, μία «μήτρα» ("Matrix") μια εικονική πραγματικότητα από όντα που θέλουν να σκλαβώσουν τους ανθρώπους. Με άλλα λόγια η «πλατωνική σπηλιά» σε σύγχρονη, φουτουριστική εκδοχή!
Πώς όμως βγαίνει κανείς από την «σπηλιά»; Η συνταγή του Neo είναι απαραίτητη: περιέργεια, θάρρος, αμφιβολία για βεβαιότητες, ρίσκο και πίστη στον εαυτό μας (κι ας μην τον ξέρουμε καλά). Ίσως είναι μια «μαθηματική φόρμουλα», τόσο απλή στη διατύπωση αλλά τόσο δύσκολη στην επίτευξη :
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ (ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ) = ΠΡΟΣΗΛΩΣΗ + ΕΝΤΑΣΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ
Πάνω από όλα όμως είναι το στοιχείο της απόφασης, αυτή που έκανε o Neo, ο ήρωας του "Matrix", όταν κλήθηκε να επιλέξει ανάμεσα στο μπλε χάπι που θα τον επέστρεφε στον κόσμο της ασφάλειάς του (αλλά και της άγνοιας), μέσα δηλαδή στη «σπηλιά» και στο κόκκινο χάπι που θα τον έβαζε σε περιπέτειες αλλά θα του έδειχνε την πορεία προς την κατάκτηση της Αλήθειας.
Όσο για την απατηλότητα του κόσμου τι να πούμε; Δεν είναι μόνο ο μύθος της «Σπηλιάς» που τονίζει την απατηλότητα του. Και στηνΙνδική φιλοσοφία υπάρχει η έννοια της «Μάγια» της «Μεγάλης Πλάνης» που κάνει τον άνθρωπο να βλέπει σαν «πραγματικότητες» αυτά που δεν υπάρχουν.
Αλλά ας πάμε και κάπου πιο κοντά στην εποχή μας : στον διάσημο φυσικό Max Planck, τον πατέρα της Κβαντικής Φυσικής, που δήλωνε καθώς παραλάμβανε το βραβείο Νόμπελ :
«Ως άνθρωπος που αφιέρωσα όλη μου τη ζωή στην μελέτη της ύλης, μπορώ να πω αυτό σαν αποτέλεσμα της έρευνάς μου σχετικά με τα άτομα: η ύλη ως τέτοια δεν υπάρχει. Όλη η ύλη πηγάζει και υπάρχει μονάχα ως συνέπεια μιας δύναμης που κάνει τα άτομα να δονούνται και τα συγκρατεί μαζί για μια στιγμή. Πρέπει να υποθέσουμε πίσω από αυτή τη δύναμη την ύπαρξη μιας συνείδησης και ενός έξυπνου νου. Αυτός ο νους είναι η μήτρα ("Matrix") όλης της ύλης».
Κι έτσι το... «παζλ της απατηλότητας» συμπληρώνεται δείχνοντας ένα μονοπάτι που οδηγεί σε μια πιο... «πραγματική πραγματικότητα» από τον κόσμο και τις καταστάσεις συνείδησης που βιώνουμε... το ζήτημα είναι : ποιος τολμάει να ακολουθήσει τον Neo;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου