ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΑ - Η ΑΣΥΜΒΑΤΟΤΗΣ ΤΟΥ ΗΓΕΜΟΝΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ

Επί σειρά ετών, όπως συνήθως συμβαίνει με την διαμόρφωση των κατεστημένων, οι «πολίτες» γαλουχούνται και διαμορφώνονται μέσω των εκπαιδευτικών διαδικασιών και των κοινωνικοπολιτικών μορφωμάτων, ως υπά-κουοι υπή-κοοι, στο να αποδέχονται την έννοια του ηγέτη, του ηγεμόνα, του «υπερανθρώπου» αρχηγού ο οποίος δρα ή θα δράσει σαν ο καταλληλότερος, σαν σωτήρας ή σαν μεσσίας. (*1)

Ας ξεκαθαρίσουμε μερικές βασικές έννοιες :

Ηγεμών σημαίνει τον ανώτατον άρχοντα, τον βασιλιά, τον αυτοκράτορα, τον επί πάντων πρυτανεύων. Αυτό όσον αφορά κυρίως τα παλαιού τύπου απολυταρχικά καθεστώτα. Στα νέου τύπου καθεστώτα λαμβάνει ως επί το πλείστον την ονομασία πρωθυπουργός, πρόεδρος κλπ. Λαμβάνει όμως και πιο ιδιαίτερες ονομασίες αναλόγως του χώρου, χρόνου και επιπέδου αναφοράς του όπως π.χ. τσάρος, σάχης, αρχιμανδρίτης, πατριάρχης, πάπας, διευθύνων σύμβουλος, κομματάρχης κλπ. 

Η έννοια του ηγεμόνος δεν προσδιορίζει και την ποιότητά του. Θα μπορούσε λόγου χάρι, ένας ηγεμών να είναι ο άριστος όλων και να διευθετούσε τα πάντα κατά τρόπον τέτοιον, ώστε να μην χρειάζονται επεμβάσεις και να μην υπάρχουν ενστάσεις. Επειδή κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει ούτε στα παραμύθια, ας δούμε την πραγματικότητα. Η ισχύς του ηγεμόνος είναι ως επί το πλείστον θέσει και όχι φύσει. Ο ηγεμών επιβάλλεται τη βοήθεια των κάθε λογής παρατρεχάμενων, οι οποίοι σε μια αμφίδρομη σχέση αλληλοεξυπηρετήσεως και αλληλοεξαρτήσεως υποστηρίζουν το όποιο ηγεμονικών σχήμα.

Και ο ηγεμών και οι παρατρεχάμενοι αυλικοί του, αδυνατούν να προοδεύσουν και να μεγαλουργήσουν εδραζόμενοι αποκλειστικώς στις όποιες δικές τους δυνάμεις.

Ο ηγέτης διαφοροποιείται από τον ηγεμόνα στο ότι η ισχύς του εκδηλώνεται σε πιο οικεία γι' αυτόν πεδία και χώρους (π.χ. πολιτικών, οικονομικών, στρατιωτικών) και είναι συνεπικουρούμενη από την φυσική του προδιάθεση και ικανότητα. Έχει σαφώς κάποια εγγενή χαρακτηριστικά ποιοτικής διαφοροποιήσεως από τον ηγεμόνα – ηγεμονίσκο τα οποία και εκμεταλλευόμενος τον αναδεικνύουν. Π.χ. ρητορική ικανότητα, επιβλητική προσωπικότητα, πλούτο γνώσεων, οργανωτική ή διαχειριστική ικανότητα, κοινώς αποδεκτών παρουσιαστικών κλπ. Παρ’ όλα αυτά λόγω του ότι οι εκδοχές του ηγέτη (πολιτικού, θρησκευτικού, στρατιωτικού κλπ.) ομοιάζουν ή και ταυτίζονται με αυτές του ηγεμόνος είναι πολύ εύκολο αλλά και το πλέον σύνηθες να διολισθήσει σε κεκαλυμμένη ηγεμονική κατάσταση. Οι κυριότεροι λόγοι επ’ αυτού είναι: η έλλειψης μέτρου (το καβαλίκεμα κοινώς), η έλλειψης ελέγχου (χαρακτηρίζεται ή και χρίζεται ως αυθεντία και ουδείς αποτολμά να τον αμφισβητήσει και αν το κάνει απλώς δεν εισακούγεται), η έλλειψης επιπτώσεων και αποδόσεως ευθυνών(ποιος θα δικάσει έναν «ηγέτη» αν χρηματιστεί, αν παρανομήσει ή αν λαθέψει π.χ.)

Όλες αυτές οι έννοιες εμπεριέχουν την έννοια του «άγω» (εξ’ ου και αγάς) υπό το σκεπτικών του «δρομολογώ» και «καθοδηγώ», είτε τον λαό, είτε το ποίμνιον, είτε την οποιαδήποτε ομάδα. Όμως όλα αυτά, έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την Ελληνική Αντίληψη, Κοσμοθέαση, Νοοτροπία και Τρόπον Σκέψεως.(*2) Οι Έλληνες παράγουν και αναγνωρίζουν Ήρωες, Εμπνευστές, Πρωτοπόρους, Αναθεωρητές, Αμφισβητίες, Αυτόβουλες Προσωπικότητες και όχι μαζανθρώπους. Και το κυριότερων, Φύσει αρχηγούς ή άρχοντες (εκ του άρχω) και όχι θέσει ηγεμόνες - ηγεμονίσκους - ηγέτες και ηγετίσκους. Π.χ. φύσει αρχηγοί ήταν ο Μιλτιάδης, ο Λεωνίδας, ο Κολοκοτρώνης και όχι ηγεμόνες τύπου Δαρείου, Ξέρξη ή Σουλτάνου. Είναι χαρακτηριστικών ότι όσες φορές οι Έλληνες μεγαλούργησαν το έπραξαν όχι ακολουθώντας τυφλά κάποιους ηγέτες αλλά συγκροτώντας μια ιδιόμορφη συλλογικότητα εδραζόμενη στην ατομική και εσωτερική εφόρμηση και πρωτοβουλία τους, έστω και αν οι πρωτοπόροι-αρχηγοί ήταν ελάχιστοι, ένας ή ίσως και κανένας. Οι αρχηγοί αναγνωρίζονταν στο πεδίον της εκάστοτε μάχης, «καταδικασμένοι» και επιφορτισμένοι με την ευθύνη να το αποδεικνύουν συνεχώς και όχι επειδή ο τίτλος τους ήταν τέτοιος.

Ό,τι συνέβη στον Μαραθώνα, στην Σαλαμίνα, στις Θερμοπύλες, το 1821 και το 1940, αυτό ακριβώς θα συμβεί και σήμερα. Αν θέλουμε να απεγκλωβιστούμε από την υπάρχουσα εξουσιαστική δομή οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι κανείς δεν είναι πιο αρμόδιος και πιο υπεύθυνος να το κάνει πλην ημών των ιδίων. Εννοείται ότι εν παραλλήλω οφείλουμε να αντιπαλέψουμε και να καθυποτάξουμε και βασικά ελαττώματα όπως αυτό της διχόνοιας, της ιδιοτέλειας, της μνησικακίας που πολλά δεινά έχουν επιφέρει.

Σήμερα παρατηρούμε ότι για να πετύχει ένα απλό κίνημα ή κίνησης, δεν διαθέτει αναγνωρισμένους ή προτυποποιημένους ηγέτες.(*3) Π.χ. η αυθόρμητη αντίδρασης των Ελλήνων στις 28/10/2011 σε πολλές πόλεις κατά την διάρκεια των παρελάσεων χωρίς καμιά ηγετική πρωτοβουλία (αλλά με πολλούς μπροστάρηδες) κατάφερε το απροσδόκητο και απολύτως ποθητό. Να εξοβελίσει τους δήθεν επισήμους «αποκαρεκλώνοντας» τους, από τις θέσεις των τιμωμένων προσώπων και να γίνουν οι παρελάσεις ερήμην τους. Αλήθεια τι προσέφεραν στον τόπο για να κατέχουν θέσεις τιμωμένων προσώπων;
Ακόμη και το «κίνημα της πατάτας» (με την επιφύλαξιν πιθανών άλλων προεκτάσεων) ανεπτύχθη και επετεύχθη όταν έπαψαν οι ηγεμονίσκοι συνδικαλιστές να το δρομολογούν και να το διαφεντεύουν.

Για να γίνει πιο σαφές, μόνον όταν οι Έλληνες αποδεσμευτούν και αποκαθαρθούν από παλαιές και σύγχρονες επιδράσεις αλλοτρίων και εμβολίμων πολιτικο-κοινωνικο-θρησκευτικών δομών και προτύπων (*4), μόνον τότε θα σταματήσουν να μυξοκλαίνε και να παρακαλούν για έξωθεν σωτηρίες και μόνον τότε θα είναι πραγματικά ελεύθεροι! Ίσως τότε δοθεί και το έναυσμα ή η προτροπή για την απελευθέρωση και των υπολοίπων λαών από τα δεινά των ηγεσιών τους.

(*1) Σε αυτό έχει συμβάλλει τα μέγιστα η τηλεοπτική ιδεοεπιβολή όπου το ποίμνιον αναμένει έναν υπεράνθρωπων σωτήρα (ή σωτήρες) είτε αυτός λέγεται «σούπερμαν», «μπάτμαν», μυστικός πράκτωρ τύπου 007, τρελός επιστήμων, εξωγήινοι και «ούφο», «πεφωτισμένοι» εξουσιοδοτημένοι ειδικοί απεσταλμένοι, άγγελοι «φωτός», επίλεκτη ομάς κρούσεως κλπ.

(*2) Είναι σημαντικό να γίνει διακριτή και κατανοητή η μέγιστη διαφορά του Ελληνικού τρόπου του σκέπτεσθαι από άλλους. Ο Ελληνικός τρόπος δεν είναι μία άλλη πρόταση ή ένα πρότυπο αναφοράς. Είναι το υπόβαθρο επί του οποίου δύνανται να παραχθούν προτάσεις και λύσεις. Στην Ελληνική Κοσμοθέαση και αντίληψη υπάρχουν Αρχές και όχι παγιωμένα σκεπτικά. Εξ’ αυτού ορμώμενοι διαπιστώνουμε ότι η λύσης σε ένα πρόβλημα π.χ. οικονομικών δεν διέρχεται απαραιτήτως μέσα από τους περιοριστικούς φακούς του καπιταλιστικού ή του σοσιαλιστικού συστήματος. Διέρχεται μέσω της Λογικής, της Φυσικής ακολουθίας και συγκεκριμένων υπολογισμών.

(*3) Μήπως γι’ αυτό δεν πετυχαίνει καμία απεργία; Μήπως γι’ αυτό καμία διαδήλωση δεν αποτρέπει τίποτε κακό, αφού όλα τα μέτρα τελικώς περνάνε; Μήπως γι’ αυτό καπελώθηκε έστω και εμμέσως το κίνημα των αγανακτισμένων;;;

(*4) Το φάσμα αυτών των δομών είναι τεράστιο όπως: της Περσίας του Δαρείου, των φαραώ της Αιγύπτου, του αυτοκρατορικού Βυζαντίου, της Ρωσίας του τσάρου ή του Στάλιν, της Κίνας του Μάο, της Ινδίας του Γκάντι, της Γερμανίας του αρχικαγκελάριου, του Βατικανού του πάπα, του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, του κομμουνιστικού μοντέλου, του κεφαλαιοκρατικού μοντέλου, του νεοφιλελεύθερου μοντέλου, του εθνικοσιαλιστικού μοντέλου, του πρωθυπουργικού μοντέλου, του προεδρικού μοντέλου, του συνδικαλιστικού μοντέλου, του τάδε και του δείνα μοντέλου κλπ.

Όλα αυτά είναι προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες του κάθε λαού χωρίς να σημαίνει ότι είναι απαραιτήτως καλά ή κακά. Αν το κίνημα του Γκάντι π.χ. επέφερε κάτι θετικό για τους Ινδούς δεν σημαίνει ότι η άκριτη επανάληψης του στην Ελλάδα θα έχει αντίστοιχα αποτελέσματα. 
 

Όμηρος Αλεξάνδρου

Related Posts :